Thí Thực Khoa Nghi vốn có trong Đạo giáo từ lâu đời, được đề cập trong các kinh điển cổ kính và đồng thời có ảnh hưởng nhất định đến tư tưởng nhân sinh cùng truyền thống văn hoá. Thí Thực Khoa Nghi tức đạo chúng kiến thiết Thuỷ Lục Đạo Tràng, đạo sĩ niệm chú hành pháp, dùng nước, thực vật, cúng phẩm, qua các pháp, phẩm vật ấy được Thiên Tôn gia ân, thí nhữ vong hồn đẳng chúng.
Thí Thực Khoa Nghi là một nghi âm sự công đức vô ngần, lợi ích cả chúng sinh hai đường sống - chết. Phàm nước, vật thực ấy có thể hoá thanh lương, cam lộ, chẩn tế cửu thế phụ mẫu cho đến các loại ngạ quỷ vong hồn. Vong hồn nương ân điển Huyền Tạo, có thể đạt đến siêu thoát, vãng sinh thiên giới, vĩnh ly khổ hải. Thông qua các hoạt động tôn giáo trang nghiêm, trai chủ tỏ lòng kính uý Thiên Thượng, ai mẫn vong nhân, báo đáp các thân ân hiếu tâm công đức, lại cầu cho kẻ sống được phúc thọ khang ninh, cát tường như ý, thoát ly khổ hải, hàm đăng bến Đạo.
Âu Dương Tuân đời nhà Đường từng đề cập: Đạo Kinh nói ngày Rằm tháng Bảy là dịp Trung Nguyên, Địa Quan Đại Đế kiểm lục nhân gian, phân biệt thiện ác. Lúc này, chư Tiên chúng Thánh cùng tề tựu mà giám định kiếp số. Các Ngài lại biên chép các loại nhân gian, chúng sinh, ngạ quỷ vào đồ lục, sổ bộ tương thích. Vào dịp này, đạo chúng kiến lập Huyền Đô Đại Hiến tựa như nơi Ngọc Kinh sơn, lại dâng hiến chư hoa trái tươi lành, trân kỳ dị vật, tràng phan bảo lọng, thanh thiện ẩm thực, hiến dâng chư vị thánh chúng. Đạo sĩ dịp này giảng diễn kinh điển, phúng tụng kinh văn, thập phương đại thánh liền tề tựu tán vịnh cùng, thời các giống vong hồn ngạ quỷ đều no đủ, được phúc siêu thăng.
Mỗi dịp Thanh Minh Tiết, Trung Nguyên Tiết, Đạo giáo thường cử hành pháp hội thí thực hoành tráng. Trước khi bắt đầu pháp hội, việc cần thiết đầu tiên là bố trí đàn tràng lớn nhỏ khác nhau. Các đàn này được kiến thiết tại nơi rộng rãi thanh tịnh, sạch sẽ trang nghiêm, vô ô uế, vô huân tinh, vô tạp vật. Theo một số truyền thống, đàn trung tâm thờ Thái Ất Cứu Khổ Thiên Tôn. Phía bên trái đàn là Cô Hồn đài, an phụng linh vị cửu thế phụ mẫu tông quyến thân nhân quá cố. Phía bên phải đàn là Diêm La Đài, có tôn tượng lục cung nhị thập tứ tầng địa phủ Quỷ Vương.
Trước đài bày biện các chủng lễ vật như tiên hoa, hương lô, quả, nước, thức ăn, trường minh đăng. Hương, hoa, thủy quả chủ yếu dùng để cung phụng các vị Thiên Tôn bạt độ u hồn. Trong khi đó, đăng, thuỷ, thức ăn là dùng để chẩn tế vong linh. Ngoài đàn tràng có cắm cờ lệnh chiêu thỉnh thần tướng, lại có chiêu hồn phan triệu thỉnh các lộ ngạ quỷ, du hồn thập phương đến phó pháp hội. Bên trong đàn tràng, thần tượng hách hách, linh vị sâm sâm, hương khói trùng trùng, lửa nến lấp lánh; bên ngoài đàn tràng, cờ lệnh phấp phới, linh phan phiêu phiêu. Trai chủ cùng thân nhân chú tâm thành tín; cao công pháp sư nghi biểu đoan trang. Ấy quả là Thiên - Nhân hợp nhất, Phàm - Thánh dung hoà vậy!
Đạo giáo cho rằng ở nhân gian dù phân chia cao - thấp, quý - tiện, sang - hèn, thì ở cõi âm đều bình đẳng như nhau, tay trắng hoàn trắng tay. Phàm đoạ u khổ, phải nương nhờ Từ Quang Đại Đạo đặng được phúc siêu sinh. Song các giống tội hồn khó lòng thụ hưởng vật thực, lại có chúng sinh ngạ quỷ cổ họng như kim, miệng thét ra lửa, không đặng thụ nhận. Vì vậy tất tiên phải khai yết hầu. Trong khoa nghi, cao công đăng đài tuyên dương bí mật ngữ, khai thông yết hầu chư hồn. Đồng thời, pháp sư cũng khuyến u hồn quy y Đạo, Kinh, Sư Tam Bảo. Nương nhờ Hồng ân Tam Bảo, chúng sinh bất đọa địa phủ, bất đọa ngạ quỷ, bất đọa súc sinh. Qua các pháp, nghi thức, cao công biến vật thực trở thành vật cho vong linh thụ dụng, đó không phải nhờ pháp lực hay tu vi của cao công mà đích thị cao công là người kéo gần ân điển Trời đổ tràn nhân thế. Nương ân điển Đại Đạo, chúng sinh đều đặng no đủ, thượng sinh thiên đường.
Chính Thống Đạo Tạng - “Sinh Thiên Thần Chú Diệu Kinh” thuật lại câu chuyện cũng liên quan đến việc Thí Thực. Tích rằng vào một thuở miên viễn, Nguyên Thủy Hư Hoàng ngự trên bảo toạ tại Tây Na Ngọc Quốc. Thời có Tịnh Minh Đồng Tử lễ bái Tôn nhan mà ngỏ rằng: “Thường nghe rằng chúng sinh khi chết sẽ đọa nơi trường dạ ắt chịu tai khiên giày vò, đói khát khổ đau. Những giống đớn đau này lại không biết cách nào xá miễn. Song Đại Đạo là Đấng hằng thấu tỏ cả. Vậy chúng sinh nơi tam đồ cần nhờ công đức nào để thoát ly khổ não? Nguyện mong Huyền Tạo, khai mở hồng ân mà chỉ đường cứu độ”. Từ lời khởi thỉnh của Tịnh Minh Đồng Tử, Đạo Bảo Từ Tôn khai mở kim ngôn, tuyên hành yếu pháp để thân nhân nơi trần thế có thể phần nào cứu giúp những linh hồn người thân còn đang chịu đọa đày, khốn khổ, đói khát nơi địa ngục. Dựa vào Cam Lộ pháp thực mà ngừng được nghiệp phiền não, sinh được thiện tâm để sớm thoát ly nơi ấy mà về với lẽ Đạo. Thiên Tôn lúc này phán rằng trong vô lượng quốc độ thuộc khắp cõi tam giới thập phương này, phàm chúng sinh nào chết nhập ác đồ mà chịu báo ứng tội nghiệp, thì kẻ thân nhân dương thế nên lấy một bình đất, trên rải của ăn thức uống rồi hành theo pháp, tụng niệm các chú thì vong nhân đều no đủ.
Có thể thấy, phàm tiền thế chúng sinh tự tạo tác điều bất lương, khiến oan khiên kết tập, thác xuống hóa sinh nơi trường dạ, chung quy là đau đớn sau khi hết một kiếp hồng trần. Lại nữa, tuỳ theo thiện quả nghiệp báo mà vong linh trở về các nẻo. Muốn thoát luân hồi khổ, chẳng cách nào bằng lòng truy tu. Thời nương ân Đại Đạo, chúng sinh có thể giải thoát u khổ, thượng thăng thiên đường.
Video: Lúc này, đạo chúng tán Quải Kim Toả, cao công dùng Ngũ Lôi Lệnh hoạ trên pháp thực. Vận này tán thán Hồng lực của Thái Ất Cứu Khổ Thiên Tôn, biến mãn pháp thực cho chúng hồn đều no đủ. Các vật thực vãi ra đất được nhặt lại sau khi kết thúc khoa nghi, có thể ăn uống như thường.
Nguồn; Long Môn