Hình tướng Đẩu Mẫu Nguyên Quân

Khi quan sát hình tướng Đẩu Mẫu Nguyên Quân, chúng ta thường dễ nhầm lẫn với Ma Lợi Chi Tiên Bồ Tát của Phật giáo Mật tông. Song, khi tìm hiểu kỹ càng hơn, có thể thấy giữa hai vị tôn thần này có những đặc điểm nhận dạng khác biệt.

Theo Tiêu Đăng Phúc, sự tương đồng giữa hình tượng về Đẩu Mẫu Nguyên Quân và Phật giáo Mật tông, đến triều Nguyên mới hiển xuất. Tuy nhiên các học giả nghiên cứu tôn giáo khác như Vương Sâm không đồng tình, cho rằng hình tượng này đã có trong giai đoạn Tống. Những kinh điển về Đẩu Mẫu cũng đã có từ thời Tống.

Trong kinh Phật, Ma Lợi Chi Thiên có nhiều hình tướng, hoặc một đầu hai tay, ba đầu sáu tay, ba đầu tám tay. Những hình tượng về Ma Lợi Chi Thiên Bồ Tát được thể hiện trong quyển “Phật Thuyết Đại Ma Lợi Chi Bồ Tát Kinh” của Thiên Tức Tai dịch. Trong đó, ba đầu chủ yếu là diện mạo của “đồng nữ tướng”, “ác quỷ tướng” và “trư tướng”. Đồng nữ tướng “chính diện hữu đại quang minh, nhãn tướng thanh tịnh viên mãn…”; Ác quỷ tướng là “tả diện sửu ác tần mi xuất thiệt tác sân nộ tướng, như đại thanh bảo sắc nhân kiến phạ phố”; Trư tướng “hữu diện tác trư tướng như liên hoa bảo sắc”. Theo đó, ba đầu của Ma Lợi Phác Thiên Bồ Tát đại biểu cho tam độc: Trư tướng là tham; Đồng nữ là si và Ác quỷ tướng là sân. Lấy ba đầu thể hiện cho sự hàng phục tam độc trong đời tu trì.

Khi quan sát hình tượng Đẩu Mẫu, có thể thấy Nguyên Quân có bốn đầu, tám tay. Thiền sư Thích Đạm Quy đời nhà Minh viết “Đẩu Mẫu Điện Thượng Lương Văn” đề cập rằng: “Cửu Thiên lôi Tổ Ma Lợi Chi Thiên Đại Thánh Viên Minh Đạo Mẫu Thiên Tôn, chủ tể nhất nguyên, đề hành vạn hóa. Bản thể phi danh phi tướng, tích là uy thần. Bốn đầu tám tay, biểu trưng cho tượng quái chi số”. Có thể thấy, Đẩu Mẫu tay nâng nhật-nguyệt, bốn đầu, tám tay đại biểu cho thuyết vũ trụ: “Thái Cực sinh Lưỡng Nghi; Lưỡng Nghi sinh Tứ Tượng; Tứ Tượng sinh Bát Quái”. Mặt trời và mặt trăng tượng trưng lưỡng nghi, bốn phía tượng trưng tứ tượng. Tám cánh tay tượng trưng bát quái. Toàn bộ hình tượng Đẩu Mẫu đại biểu cho quá trình hình thành vũ trụ thuở sơ khai, là biểu tượng “nhân cách hóa” gần nhất với chân lý vô hình vô tướng.

Hình tượng Đẩu Mẫu Nguyên Quân gắn với Lưỡng Nghi, Tứ Tượng, Bát Quái, ấy vốn là thành tố hiển xuất biểu trưng cho Hậu Thiên Lôi Đình. Như đã biết, Cửu Thiên Ứng Nguyên Lôi Thanh Phổ Hóa Thiên Tôn biểu trưng Tiên Thiên Lôi Đình, thì Cửu Thiên Lôi Tổ Đại Đế đại diện cho Hậu Thiên Lôi Đình. Tiên Thiên là ân huệ khởi đầu, khi một điểm Nguyên Dương khởi phát, Hậu Thiên là ân huệ dõi theo và dưỡng dục, khi Âm-Dương đã hiển xuất. Như vậy, hình tượng Đẩu Mẫu chính là đại biểu cho sự dõi theo, nâng bước, dưỡng dục mà Đại Đạo gửi gắm trên vạn hữu, biểu trưng cho ân điển ngàn đời được trao ban vậy!

Biên soạn: Đạo sĩ Vô Danh Tử, Càn Khôn Tử