Cát Nhật, Cát Kỵ

Đạo giáo khi kiến thiết trai tiếu trong nhiều ngày, có một số quy định phải nương vào ngày cát tường hoặc kiêng kỵ. Theo đó, lấy ngày khai đàn làm trọng, nghĩa là hôm khai đàn không được rơi vào các ngày kiêng kỵ. Đạo Kinh thuyết: “Như nhân gian đạo lộ chi hữu phân biệt dã, hành giả thiết bất tu câu nệ chư gia” - Đạo tục có sự phân biệt, hành Đạo không cần câu nệ lịch thế nhân. Theo đó, Đạo giáo có cách chọn ngày riêng cho mình, không căn cứ theo lịch thế nhân.

Biên soạn: Đạo sĩ Vô Danh Tử, Càn Khôn Tử

Trước hết nói về ngày cát, ấy gồm: Tam Nguyên (Nguyên Tiêu, Trung Nguyên, Hạ Nguyên), Tam Hội (7/1; 7/7; 5/10), Ngũ Lạp (Ngày mồng một tháng Giêng – Thiên Lạp, ngày mồng năm tháng Năm – Địa Lạp, ngày mồng bảy tháng bảy – Đạo Đức Lạp, ngày mồng một tháng Mười – Dân Tuế Lạp, ngày mồng 8 tháng Chạp – Vương Hầu Lạp), Bát tiết (Lập Xuân, Xuân Phân, Lập Hạ, Hạ Chí, Lập Thu, Thu Phân, Lập Đông, Đông Chí), Tứ thủy (Bốn ngày đầu mùa 1/1; 1/4; 1/7; 1/10), Canh Thân, Giáp Tý, bản mệnh của năm (năm Canh Thìn thì bản mệnh năm là ngày Canh Thìn).

Trong các ngày kỵ, Lục Mậu (Mậu Tý, Mậu Dần, Mậu Thìn, Mậu Ngọ, Mậu Thân, Mậu Tuất) là các dịp đại kỵ, không thể giải trừ, xưng “kỵ bất giải Lục Mậu”. “Nữ Thanh Thiên Luật” quy định rất rõ: Pháp quan đạo sĩ phần hương tụng kinh, một khi không kiêng Lục Mậu, chuông trống cùng nổi mà dâng biểu thượng chương lên Thiên Tào, ắt tội nghiệp gấp bội. Kẻ nào kiêng Mậu không phạm phải, ắt được công đức vô biên. Lục Mậu lấn át mọi dịp đản nhật kể cả Tam Thanh, Tứ Ngự, Tam Nguyên…

Lại có những ngày kỵ như: Bính Dần, Đinh Mão, Bính Thân, Đinh Dậu, nhưng các dịp này không lớn hơn Tam Nguyên và Tam Hội. Phàm nếu các ngày trên nếu rơi vào dịp Tam Nguyên, Tam Hội, vẫn được tính là cát nhật và khai đàn theo lẽ thông thường. Tất nhiên, các ngày này đã “yếu thế” hơn Tam Nguyên, Tam Hội, thời cũng phải xếp sau Thánh đản của Tam Thanh, Tứ Ngự và các vị thượng thánh cao chân.

Dịp kỵ nhật còn nhắc đến chi tiết thông qua: Đế sát, Thánh kỵ (Đạo kỵ), Tuế phá, Nguyệt phá, Thập ác đại bại, Long hổ, Tội chí và Thụ tử.

Trong đó, Thánh kỵ (Đạo Kỵ) bao gồm các ngày Đạo phụ kỵ (Bính Dần, Đinh Mão), Đạo mẫu kỵ (Nhâm Thìn, Đinh Dậu), Bắc Đế kỵ (Bính Thân, Nhâm Tuất), Nam Đế kỵ (Mậu Thìn, Mậu Tuất).

Dịp Đế sát tùy từng tháng mà có những ngày kỵ khác nhau: Tháng Giêng (kỵ mồng 2), tháng Hai (kỵ mồng 9, ngày Tân Mão), tháng Ba (10, Canh Tuất), tháng Tư (11, Quý Hợi), tháng Năm (11, Nhâm Tý), tháng Sáu (10, Quý Sửu), tháng Bảy (12, Giáp Dần), tháng Tám (13, Ất Mão), tháng Chín (13, Giáp Thìn), tháng Mười (8, Đinh Tỵ), Mười Một (15, Bính Ngọ), tháng Chạp (13, Ất Mùi).

Lại nữa, Tuế phá là ngày đối xung với địa chi năm đó, ví dụ năm Thìn, đối xung là Tuất, kỵ tất cả các ngày Tuất trong năm. Nguyệt phá là ngày đối xung với địa chi tháng đó, đơn cử tháng Tuất, đối xung là Thìn, kỵ tất cả các ngày Thìn trong tháng. Ngoài ra, các ngày đại bại cũng kỵ như: Giáp Thìn, Ất Tỵ, Nhâm Dần, Bính Thân, Đinh Hợi, Mậu Tuất, Tân Hợi và Tân Tỵ.

Các dịp Long hổ, tháng lẻ đếm từ Tỵ lũy tiến dần, tháng chẵn đếm đối tháng lẻ liền trước. Ví dụ tháng Giêng kỵ ngày Tỵ, tháng Ba kỵ Ngọ, tháng Năm kỵ Mùi và tháng chẵn - tháng Hai đếm đối lẻ liền trước (tháng Giêng - Tỵ), đối với Tỵ là Hợi, nên tháng Hai kỵ Hợi, tháng Tư kỵ Tý, tháng Sáu kỵ Sửu,… Các dịp Tội chí, tháng lẻ đếm từ Ngọ, tháng chẵn đếm đối tháng lẻ liền trước. Dịp Thụ tử, tháng lẻ đếm từ Tuất, tháng chẵn đếm đối tháng lẻ liền trước tương tự như dịp Long hổ.

Như trên, nguyên tắc chọn ngày khai đàn thiết tiếu ưu tiên tuyệt đối tỵ Mậu, sau đó, ưu tiên cao nhất các dịp Tam Nguyên, Tam Hội và các thánh thọ Tam Thanh, Tứ Ngự, Tổ sư bản phái. Kế đến, ưu tiên kỵ Đế sát, Thánh kỵ, rồi tuần tự đến các ngày xấu khác. Sau cùng chọn các ngày thường.

Vào những dịp nêu trên, các pháp hội không dùng ấy làm dịp khai đàn, song các tiếu sự thông thường vẫn được phép diễn ra. Tuy nhiên, trong các ngày kỵ có Lục Mậu là dịp kỵ nặng, không thể khai khởi các pháp sự, kể cả tụng kinh, hành khoa thông thường. Trên đây là các dịp cát nhật, kỵ nhật dùng riêng cho việc trai tiếu (lưu ý là khai đàn tiếu dài ngày), giới thiệu qua cho đạo chúng cùng biết, tất nhiên không phải gượng ép áp dụng đối với các việc thế tục như xây nhà, làm đường, khởi công, động thổ…